طب در تمدن اسلامی

علم طب از نخستین دانشهایی است که بین مسلمانان رواج یافت اهمیت این علم به حدی بود که علم ابدان در ردیف علم ادیان شمرده می شود نکته ای ویژه به عنوان مهم ترین عامل بررسی دانش پزشکی در حوزه تمدن اسلام باید توجه داشت.خاصیت بومی شدن زود هنگام پزشکی در اسلام است دانسته های نظری پزشکی از راه ترجمه آثار دانشمندان یونانی و از همه مهم تر بقراط و جالینوس به دست مسلمانان رسید بیمارهای گوناگون الحاوی نوشته رازی  بیشتر از اثار جالینوس و بقراط ودیگر پزشکان یونانی آمده است. وکتاب قانون ابن سینا  درهمه دوران پزشکی غرب هیچ کتابی که چنین جامع و مانع ودانشنامه گونه مبادی و موضوعات پزشکی را در برگرفته باشد به وجود نیامده بود که به عنوان کتاب درسی در دانشکده های پزشکی تدریس می شود.         

       (((  اعضای بدن))

مهم ترین دستاوردهای پزشکی اسلامی هنگامی به وجود آورد که چندین تن از پزشکان اسلامی توجه خود را به ناهماهنگی آرای جالینوس با آنچه خود بر اثر تجربه بدست آورده بودند منعکس کردند .که ابو نصر فارابی در رساله خود با عنوان  ساختاری اعضای بدن انسان را بین آرای جالینوس و ارسطو مقایسه کرده و با توجه به آرای خود حق را به ارسطو داده است. رازی نیز در مقام پزشکی بزرگ و جامع نگر و صاحب نظر به آرای جالینوس  در پزشکی ایرادهایی مهم وارد کرد  مهم ترین نقد رازی بر آرای جالینوس درباره دیدن و شنیدن و رسیدن پرتوهای  نوری از جسم به چشم ارائه شده است. رازی فرایند دیدن را درست برعکس آرای جالینوس بسته به پرتوهای می دانست که به چشم می رسند نه آن گونه که جالینوس را درجهان گفته بود با پرتوهایی که از چشم ساطع می شود  اما مهم ترین انتقاد آرای پزشکی جالینوس در جهان اسلام ابن نفیس دمشقی  پزشک سده ششم هجری مطرح کرد.ابن نفیس در دو اثرش شرح قانون شرحی که بر کتابهای اول تا سوم قانون نوشته شده است و شرح قانون به طور کلی بر موضوعات طرح شده در قانون نوشته در سده بیستم  کشف خود موسوم به گردش  ریوی خون راه شرح داده است. درمورد گردش خون از راه شریان وارد بطن راست قلب شده و از راه منافذی که بین بطن های راست و چپ قلب وجود دارد به بطن چپ وارد شده ودر بدن  می چرخیده است اما ابن نفیس می گفت  که خون از بطن راست واز را ورید به ریه رفته وپس از انکه در ورید با هوا آمیخته شد از راه وریدی دیگر به بطن چپ رفته  واز آنجا به سراسر بدن پخش می شود.

     (((چشم پزشکی)))            

در شاخه های علوم وابسته به پزشکی مهم ترین سهم در ارائه پژوهشهای اصیل ومبتکرانه متعلق به چشم پزشکی است.چشم پزشکان اسلامی افزون بر بسط آرای پزشکان و چشم پزشکان یونانی در مو.رد بیماریهای چشم و راههای درمان آنها خود بیماری های متعددی را شناسایی وراههای درمان ارائه کردند.انواع چراح های چشم /برداشتن آب مروارید با بیرون کشیدن مایع جمع شده از قرینه وطرح انواع داروهای گیاهی و معدنی و حیوانی برای چشم از جمله این نو آوریهاست از بین چشم پزشکان اسلامی نیز سهم دوتن بیش تر از همه و چشم گیر است حنین بن اسحاق و علی بن عیسی بزرگ ترین نویسندگان چشم پزشکی اسلامی درآمدند واروپا تنها پس از گذشت 17سده از رواج چشم پزشکی در اسلام توانست از مجموعه دانسته های  چشم پزشکان اسلامی گذر کند      

 (((گیاه شناسی ودارو شناسی))                                                                              

در زمینه گیاه شناسی و گیاه دارو شناسی  نیز به همین طور بوده است مهم ترین اثر یونانی در زمینه گیاه شناسان اسلامی بودند و کتاب الحشائش نوشته دیوسکوریدس نویسنده اهل آسیای صغیر در سده اول  میلادی بود این کتاب به قلم حنین بن اسحقاق و چند تن به ترجمه عربی گردید در تمام این کتاب تقریبا خواص دارویی 500گیاه مطرح شده و 700گیاه دارویی مورد بررسی قرار گرفته است کتاب جامع لمفردات الادویه و الاغذیه نوشته ابن بیطار  به 1400فقره رسید و نزدیک به 3برابر کتابی که دیوسکوریدس گفته شده است.

sasan2504@yahoo.com

www.s-amini.loxblog.com